Zbąszyński Balagan

W ramach programu SZKOŁA DIALOGU grupa licealistów z Zespołu szkół nr 1 im. Stefana Garczyńskiego w Zbąszyniu, która nazwała się „Zbąszyński Balagan”, pod kierunkiem trenerek z Fundacji Forum Dialogu Między Narodami i opiekunki projektu pani Anity Rucioch-Gołek, polonistki z liceum, odkrywa historię przedwojennej ludności żydowskiej w Zbąszyniu. Młodzież samodzielnie, pracując zespołowo, przygotowała projekt, który ma na celu upamiętnienie dawnych mieszkańców tego miasta. Efektem pracy grupy jest przygotowany scenariusz wycieczki, który grupa zrealizowała ostatnio.
Żydzi w Zbąszyniu byli obecni od wielu wieków, wpisali się w historię i kulturę miasta, więc warto przedstawić szerszemu gronu odbiorców informacje na ten temat. Licealiści spotkali się w celu zdobycia potrzebnych informacji z wieloma osobami, które swoją wiedzą i doświadczeniem w organizowaniu podobnych inicjatyw bardzo pomogły w realizacji przedsięwzięcia. Informacji szukano w opracowaniach naukowych, dokumentach archiwalnych, w internecie.
Dzięki kilkumiesięcznej pracy udało się zorganizować wycieczkę rowerową śladami zbąszyńskich Żydów, na którą zaproszono mieszkańców miasta i okolic, a która odbyła się w niedzielę 15 czerwca 2014r. W trakcie wycieczki zapewniono gościom wiele atrakcji. Punktem startu był dworzec PKP, gdyż to właśnie tam zaczęła się historia Żydów w Zbąszyniu po deportacji z Niemiec w październiku 1938 roku. Po przybliżeniu historii związanej z tym miejscem, przedstawiono gościom krótki występ artystyczny w niezwykle klimatycznym holu dworca, w którym m.in. zostały przeczytane poruszające listy wysyłane ze Zbąszynia w tamtym tragicznym czasie, a także zostały zaśpiewane piosenki związane z kulturą żydowską, takie jak „Anatewka” czy „Wszyscy braćmi być powinni”. Kamil Jabłoński recytował wiersz „Daleko od domu”, napisany przez jedną z uczennic. Inspiracją wiersza były wspomnienia wypędzonych w 1938 roku Żydów. Hol dworca udostępniła licealistom Fundacja „Nasz Dom”, która w tym miejscu prowadzi sklep z używanymi rzeczami. To ważne i wyjątkowe miejsce, jak podkreślają organizatorzy wycieczki. Dziś w tym miejscu można zobaczyć wystawę fotografii „Do zobaczenie za rok w Jerozolimie”. To efekt działań dwóch artystów: Wojciech Olejniczak i Erwin Schenkelbach zrealizowali tutaj w 2008 roku wielowymiarowy projekt upamiętniający społeczność żydowską w Zbąszyniu.
Naszymi następnymi przystankami były kolejno: dawna poczta nr 2, budynek na ulicy 17 Stycznia, w którym znajdował się Komitet Pomocy Żydom (dziś: mieszkanie prywatne), a naprzeciwko tymczasowy obóz pracy przymusowej, restauracja “Piccolo”, która również jest związana z historią ludności żydowskiej. W dawnej restauracji mieściła się tymczasowa bożnica – dom modlitw Żydów. Dzięki uprzejmości pizzerni „Piccolo” goście mogli wejść do środka budynku, skosztować ciastek upieczonych zgodnie z żydowską recepturą (kichlach i hamantasze)przez Magdę Stefan, uczestniczkę projektu. Tutaj odbyła się nauka pisania i nauka podstawowych zwrotów w języku hebrajskim . Następnie udano się rowerami w okolice dawnej synagogi na ul. Żydowskiej. Uczniowie zaprosili uczestników wycieczki do wspólnego śpiewania piosenki pt. “Hava Nagila” przy akompaniamencie gitary. Przewodnicy opowiedzieli też o historii niektórych rodzin żydowskich (np. Grunbergów i Wajmanów z ulicy Senatorskiej), które od wielu pokoleń zamieszkiwały Zbąszyń, a których losy tragicznie zakończyła II wojna światowa.
Koniec tej sentymentalnej wyprawy był w miejscu, gdzie znajdował się cmentarz żydowski, czyli kirkut (dziś to okolice Placu Rejmonta). Na końcu każdy uczestnik zostawił swój kamień (przyniesiony z domu) na pamiątkowym obelisku w kształcie macewy na kirkucie. Pozostawione kamienie są symbolem pamięci i szacunku dla tego miejsca.
Uczniowie zapowiadają, że powtórzą tę wycieczkę w październiku, a może i nawet w kolejnych latach! Już dziś Państwa zapraszamy!