Mieli porządkować historyczny cmentarza w Żelazie, a pasjonaci historii z Gryfa dokonali sensacyjnych odkryć

Akcja porządkowania cmentarza w Żelazie, którą zorganizowało Słupskie Stowarzyszenie Eksploracyjno-Historyczne "Gryf", przyciągnęła uwagę nie tylko członków stowarzyszenia, ale również lokalnej społeczności i członków Ochotniczej Straży Pożarnej. Wsparcie zaoferował także wójt gminy, Arkadiusz Walach.

Podczas prac na cmentarzu, jak informuje Stowarzyszenie "Gryf", odkryto liczne depozyty, żeliwne krzyże oraz ponad pięćdziesiąt nazwisk dawnych mieszkańców, którzy dzięki tym działaniom odzyskali swoją pamięć.

Na cmentarzu w Żelazie spoczywają znaczące postacie, w tym Rudolph Wilhelm Otto von Bandemer (1829-1906), znany z wystawienia kamienia poświęconego Otto von Bismarckowi, odkrytego niedawno w Słupsku. Znajduje się tam również kamień upamiętniający Moritza Karla Ernsta von Prittwitz i Gaffrona (1795-1885), budowniczego twierdz, oraz Cordulę Domicilię von Bandemer (1838-1918), malarkę, której dzieła są znane w regionie.

Odkryto także tabliczki z trumien, upamiętniające Marię Louisę Augustę von Bandemer (1832-1833) oraz Dorette von Bandemer (1835-1865).

Cmentarz w Żelazie jest uznawany za najstarszy wiejski cmentarz w powiecie słupskim, zaznaczony na mapach już w XVIII wieku. Jak opisuje Krystyna Mazurkiewicz-Palacz w książce "Dawne cmentarze w powiecie słupskim", cmentarz ten charakteryzuje się dużym założeniem z kaplicą położoną centralnie, a zachowane fragmenty nagrobków i kaplicy świadczą o różnorodności ich form. Wśród nich znajduje się jeden z najstarszych nagrobków z inskrypcją w języku łacińskim, upamiętniający budowniczego twierdz w Poznaniu i Ulm.